Khi con nghiện YouTube, TikTok, game: Cấm không phải là cách!
Khoan bàn đến góc nhìn của một người nghiên cứu giáo dục, Ong nhà mình cũng gần 4 tuổi rồi, cũng bắt đầu thích xem hoạt hình, thích cầm điện thoại bố mẹ bấm bấm rồi. Mê lắm, vậy nên bài viết này sẽ vừa là góc nhìn của một ông bố, vừa là góc nhìn của "chú Ninh" luôn nhé
Mình đã từng thấy một đứa trẻ 8 tuổi ngồi gào khóc, đập tay xuống bàn chỉ vì mẹ… tắt YouTube khi đến giờ ăn.
Tôi cũng biết có cậu bé lớp 5, cứ đến giờ học online là mở cửa sổ phụ để chơi Roblox. Mỗi ngày không chạm vào điện thoại là khó chịu, bực bội, thậm chí mắng lại người lớn.
Thực ra điều này không khó thấy tí nào cả...
Chúng ta có thấy con mình trong đó?
Điều quan trọng cần hiểu: Con không "hư" – mà đang bị cuốn vào cơ chế não bộ
Cảm giác khi xem video ngắn, chơi game thắng ván, lướt lướt thấy nội dung thú vị – khiến não bộ tiết ra dopamine, một chất gây cảm giác "hạnh phúc tức thì".
Với người lớn, ta còn có khả năng dừng lại – nhưng trẻ con thì chưa đủ vùng kiểm soát để biết “đủ rồi”.
Vì sao cấm đoán hoàn toàn lại phản tác dụng?
Trẻ trở nên lén lút, giấu điện thoại dưới chăn
Phản kháng mạnh khi bị giới hạn
Thậm chí nảy sinh các hành vi chống đối, trầm cảm nhẹ hoặc rối loạn lo âu nếu bị tước đi “nguồn giải trí chính”
Thay vì cấm, hãy đồng hành. Thay vì kiểm soát, hãy hướng dẫn.
Vậy cha mẹ nên làm gì?
1. Xây dựng khung giờ công nghệ rõ ràng
Không dùng thiết bị trong giờ ăn, trước khi ngủ, và ngay sau khi thức dậy
Cho phép con giải trí 30–60 phút/ngày, tùy độ tuổi, nhưng phải có giới hạn thời gian rõ ràng
Quan trọng: Thông báo trước 5–10 phút trước khi hết giờ để con có thời gian chuẩn bị tâm lý
2. Luôn có “phương án thay thế” sau khi rời thiết bị
Con không rời điện thoại nếu không có việc gì khác thú vị để làm.
Thay vì chỉ nói "hết giờ rồi", hãy nói:
“Bây giờ mình tắt máy và ra cùng mẹ tưới cây nhé.”
“Sau game là giờ chơi lắp ráp, rồi mẹ con mình đọc truyện.”
Thiếu hoạt động thay thế = trẻ tìm đường quay lại màn hình sớm nhất có thể.
3. Đồng hành – đừng bỏ mặc
Khi trẻ còn nhỏ (5–9 tuổi), cha mẹ cần ngồi xem cùng, chơi cùng, hỏi cùng:
“Con đang xem gì đấy?”
“Nhân vật kia có gì vui?”
“Con học được gì từ clip đó?”
Với trẻ lớn hơn (10–12 tuổi), hãy:
Gợi ý các kênh YouTube chất lượng
Cho phép dùng mạng xã hội nhưng dưới sự giám sát
Nói chuyện thật về các rủi ro: bắt nạt ảo, thông tin giả, nội dung xấu...
4. Rèn kỹ năng số – càng sớm càng tốt
Đừng chờ đến lúc con “nghiện” mới dạy cách sử dụng công nghệ.
Ngay từ đầu, hãy giúp con hiểu:
Công nghệ là công cụ để học, sáng tạo, giải trí – chứ không phải nơi trốn chạy
Cách nhận diện nội dung không lành mạnh
Cách biết dừng đúng lúc
Khoan bàn đến góc nhìn của một người nghiên cứu giáo dục, Ong nhà mình cũng gần 4 tuổi rồi, cũng bắt đầu thích xem hoạt hình, thích cầm điện thoại bố mẹ bấm bấm rồi. Mê lắm, vậy nên bài viết này sẽ vừa là góc nhìn của một ông bố, vừa là góc nhìn của "chú Ninh" luôn nhé
Mình đã từng thấy một đứa trẻ 8 tuổi ngồi gào khóc, đập tay xuống bàn chỉ vì mẹ… tắt YouTube khi đến giờ ăn.
Tôi cũng biết có cậu bé lớp 5, cứ đến giờ học online là mở cửa sổ phụ để chơi Roblox. Mỗi ngày không chạm vào điện thoại là khó chịu, bực bội, thậm chí mắng lại người lớn.
Thực ra điều này không khó thấy tí nào cả...
Chúng ta có thấy con mình trong đó?
Điều quan trọng cần hiểu: Con không "hư" – mà đang bị cuốn vào cơ chế não bộCảm giác khi xem video ngắn, chơi game thắng ván, lướt lướt thấy nội dung thú vị – khiến não bộ tiết ra dopamine, một chất gây cảm giác "hạnh phúc tức thì".
Với người lớn, ta còn có khả năng dừng lại – nhưng trẻ con thì chưa đủ vùng kiểm soát để biết “đủ rồi”.
Vì sao cấm đoán hoàn toàn lại phản tác dụng?Trẻ trở nên lén lút, giấu điện thoại dưới chăn
Phản kháng mạnh khi bị giới hạn
Thậm chí nảy sinh các hành vi chống đối, trầm cảm nhẹ hoặc rối loạn lo âu nếu bị tước đi “nguồn giải trí chính”
Thay vì cấm, hãy đồng hành. Thay vì kiểm soát, hãy hướng dẫn.
Vậy cha mẹ nên làm gì?1. Xây dựng khung giờ công nghệ rõ ràng
Không dùng thiết bị trong giờ ăn, trước khi ngủ, và ngay sau khi thức dậy
Cho phép con giải trí 30–60 phút/ngày, tùy độ tuổi, nhưng phải có giới hạn thời gian rõ ràng
Quan trọng: Thông báo trước 5–10 phút trước khi hết giờ để con có thời gian chuẩn bị tâm lý2. Luôn có “phương án thay thế” sau khi rời thiết bị
Con không rời điện thoại nếu không có việc gì khác thú vị để làm.
Thay vì chỉ nói "hết giờ rồi", hãy nói:
“Bây giờ mình tắt máy và ra cùng mẹ tưới cây nhé.”
“Sau game là giờ chơi lắp ráp, rồi mẹ con mình đọc truyện.”
Thiếu hoạt động thay thế = trẻ tìm đường quay lại màn hình sớm nhất có thể.3. Đồng hành – đừng bỏ mặc
Khi trẻ còn nhỏ (5–9 tuổi), cha mẹ cần ngồi xem cùng, chơi cùng, hỏi cùng:
“Con đang xem gì đấy?”
“Nhân vật kia có gì vui?”
“Con học được gì từ clip đó?”
Với trẻ lớn hơn (10–12 tuổi), hãy:
Gợi ý các kênh YouTube chất lượng
Cho phép dùng mạng xã hội nhưng dưới sự giám sát
Nói chuyện thật về các rủi ro: bắt nạt ảo, thông tin giả, nội dung xấu...
4. Rèn kỹ năng số – càng sớm càng tốt
Đừng chờ đến lúc con “nghiện” mới dạy cách sử dụng công nghệ.
Ngay từ đầu, hãy giúp con hiểu:
Công nghệ là công cụ để học, sáng tạo, giải trí – chứ không phải nơi trốn chạy
Cách nhận diện nội dung không lành mạnh
Cách biết dừng đúng lúc